Od kryzysu do kryzysu (1970–1980)

Podsumowanie

A A A

W tym rozdziale:

Podsumowanie (1970–1980)

Obejmując w grudniu 1970 r. władzę, Edward Gierek musiał zarówno zmierzyć się z rozbudzonymi nastrojami społecznymi, nową falą strajków, która w styczniu 1971 r. objęła Wybrzeże, a potem cały kraj, jak i umocnić swoją władzę w partii komunistycznej. Wrzenie społeczne opanowano poprzez wycofanie się z grudniowej podwyżki cen, złagodzenie napiętych stosunków z Kościołem, przejściową liberalizację w polityce kulturalnej, ułatwienie wyjazdów zagranicznych. Niebagatelną rolę odegrała także stopniowa poprawa sytuacji gospodarczej, osiągnięta dzięki zaciągnięciu licznych kredytów zagranicznych. Sytuację w partii Gierek opanował dzięki odsunięciu potencjalnych rywali na boczny tor i zapewnieniu im przy tym intratnych stanowisk. Aparat partyjny chętnie podporządkował się nowemu przywódcy, który w odróżnieniu od Gomułki pozwalał szeroko korzystać z przywilejów władzy. Kwitła „propaganda sukcesu”, podkreślająca, że „Polak potrafi”.

Sukces nie trwał jednak długo. W 1975 r. rozpoczął się ogromny kryzys gospodarczy, który trwał aż do schyłku PRL. W sklepach szybko zabrakło towarów, próba przeprowadzenia radykalnej podwyżki cen w czerwcu 1976 r. zakończyła się kolejnym buntem społecznym. Jednocześnie, w związku z zamiarem nowelizacji konstytucji, w której zamierzano formalnie zapisać „kierowniczą rolę” partii i sojusz ze Związkiem Sowieckim, odradzała się opozycja. W odpowiedzi na masowe represje po Czerwcu ’76 powstał Komitet Obrony Robotników. Wkrótce dołączył do niego Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz szereg dalszych organizacji. Wydawały one w podziemiu dziesiątki pism, książki, organizowały niezależne wykłady i manifestacje patriotyczne.

Wielkie nadzieje w Polakach wzbudził wybór ich rodaka, kardynała Karola Wojtyły, na nowego papieża. Jan Paweł II w czerwcu 1979 r. odwiedził ojczyznę, wypowiadając słowa proroczej modlitwy: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi!”. Polska była gotowa na wielką zmianę.

„Złota dekada” PRL?

Materiały uzupełniające:

Podpalenie pomnika Lenina w Nowej Hucie
IPN TV - Historia dla Ciebie - Odcinek 8, część 3
Wizyta Richarda Nixona w Polsce
IPN TV - Historia dla Ciebie - Odcinek 13, część 1
Poprzedni rozdział

Uchodźstwo

Następny rozdział

Lato „Solidarności"

© 2015 Biuro Edukacji Publicznej IPN. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Autorzy publikacji: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał
Koordynator projektu: Tomasz Ginter (tomasz.ginter@ipn.gov.pl)
Potrzebujesz
wersji
drukowanej?