Polska pojałtańska 1945–1948

Podsumowanie

A A A

W tym rozdziale:

Podsumowanie 1945–1948

Lata 1945–1948 były okresem podboju Polski przez ZSRS i związanego z nim wprowadzania na zajętych przez Armię Czerwoną terenach nielegalnej administracji komunistycznej. Na arenie międzynarodowej Stalin zdołał doprowadzić do usankcjonowania swego władania nad Europą Środkowo-Wschodnią, w tym Polską, co zostało potwierdzone w czasie konferencji Wielkiej Trójki w Jałcie i Poczdamie. Dla Polski oznaczało to utratę 40 proc. przedwojennego terytorium, które zostało włączone do ZSRS, oraz przesunięcie granic państwa na zachód i północ – kosztem Niemiec. Ziemie włączone do ZSRS zsowietyzowano i wypleniono bądź zmarginalizowano na nich pierwiastek polski.

W Polsce pojałtańskiej w latach 1945–1948 władze komunistyczne, przy wsparciu Sowietów, likwidowały pozostałości legalnych władz – czego symbolem stało się aresztowanie w marcu 1945 r., a później skazanie w Moskwie w czerwcu tr. szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Równolegle Sowieci i komuniści uderzyli w organizacje konspiracyjne kontynuujące walkę o niepodległość: Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”, żołnierzy oddziałów poakowskich, Narodowych Sił Zbrojnych, Narodowego Związku Walki, polityków działającego w konspiracji Stronnictwa Narodowego, Polskiej Partii Socjalistycznej i innych. Jednocześnie represjonowali działaczy usiłujących funkcjonować jawnie partii opozycyjnych: Polskiego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Pracy.

Budowa podstaw komunistycznego reżimu wiązała się z próbami jego propagandowego zalegalizowania. Pierwszym etapem było uzyskanie międzynarodowego uznania dla działającego pod kontrolą Sowietów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, utworzonego w czerwcu 1945 r. w Moskwie. Rok później przeprowadzono tzw. referendum ludowe, którego wyniki sfałszowano, ogłaszając w nim sukces komunistów. W styczniu 1947 r. zorganizowano – również sfałszowane – wybory do Sejmu Ustawodawczego, w których komuniści przypisali sobie uzyskanie 80 proc. poparcia. Wybory stały się jednym z mitów założycielskich komunistycznego państwa.

Wojna domowa czy nowa okupacja?

Poprzedni rozdział

W uchodźczym Londynie

Następny rozdział

Pełnia komunistycznego reżimu

© 2015 Biuro Edukacji Publicznej IPN. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Autorzy publikacji: Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał
Koordynator projektu: Tomasz Ginter (tomasz.ginter@ipn.gov.pl)
Potrzebujesz
wersji
drukowanej?